تبیان: پوران درخشنده فیلمساز زن سینمای ایران که تا کنون 9 اثر در کارنامه وی دیده می شود از جمله معدود کارگردانانی است که با وجود تمام کم توجهی و محدودیتها به ژانر کودک و نوجوان هنوز در همین عرصه فعالیت می کند.

پوران درخشنده متولد 1330 کرمانشاه، فارغ التحصیل سینما با گرایش کارگردانی از مدرسه عالی تلویزیون و سینما و دارای لوح افتخار درجه یک هنری معادل دکتری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. فیلم او داوری چندین جشنواره داخلی و بین المللی را عهده دار بوده و عضو انجمن فیلمسازان زن آمریکا ( WIF )، عضو مرکز بین المللی کودکان و نوجوانان ( CIFE ) و کارگردانان مستقل آمریکا ( IFP ) نیز می باشد.

درخشنده از معدود فیلمسازان زن است که در دهه 60 به این عرصه آمد و بازتاب مسائل کودکان و نوجوانان خاص با نگاه آمیخته به احساس را شاید بتوان مولفه مشترک فیلم‌هایش دانست. در بررسی کارنامه 9 فیلم پوران درخشنده شاید بیش از هر چیز دغدغه مسائل کودکان و نوجوانان از وجوه مختلف را بتوان مولفه ای مشترک محسوب کرد.

وی با تمرکز پیدا کردن به مسائل خاص کودکان و نوجوانان تلاش می کند دریچه ای جدید برای نزدیک شدن به این قشر آسیب پذیر جامعه پیدا کند که با انتخابهای این فیلمساز خود به گونه ای خاص تر هم می شوند. این یادداشت به بهانه بزرگداشت این کارگردان در بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر به نگارش درآمده است.

"خواب های دنباله دار"

"رابطه" اولین فیلم بلند سینمایی اوست. فیلمی ساده است که به شکل گیری رابطه میان معلم و پسرکی گنگ می پردازد که آرزوی حرف زدن دارد. رابطه ای که به واسطه نوع حضور و برخورد معلم باعث جاری شدن اولین کلمات نامفهوم بر زبان پسرک می شود. تأکید بر لحظات دراماتیک فیلم با نوع پرداخت و تصویرسازی، کمک زیادی می کند به برجسته کردن روند شکل گیری این رابطه و اهمیت ایجاد انگیزه اولیه در پسرک که تشویق معلم آن را بارور می کند.

"پرنده کوک خوشبختی" به فاصله یکسال او در این فیلم همین مضمون را در رابطه یک دختر و معلم طرح می کند. هر چند خاستگاه و منشأ گنگ شدن دختر با کودک فیلم "رابطه" متفاوت است، ولی باز هم تأکید بر شکل گیری رابطه ای عاطفی که می تواند به نوعی مشکل کودک را حل کند، تم مشترک این دو فیلم است. در این فیلم هم پرداخت و بزرگنمایی بار احساسی موقعیت چیده شده به کمک تأثیرگذاری فیلم می آید.

"زمان از دست رفته" و "عبور از غبار" دو فیلم بعدی درخشنده در یکسال هستند که اولی باز هم به کودکان و این بار مسئله فرزندخواندگی می پردازد. "عبور از غبار" مهجورترین فیلم کارنامه درخشنده است که از تصنع و احساسات زدگی به دور است و به تم مشترک و مورد علاقه این فیلمساز می پردازد. این بار شکل گیری رابطه میان معلم و دانش آموز صرفاً منجر به حل معضل و مشکل شاگرد نمی شود، بلکه این بار معلم است که به نوعی گشایش می رسد. جالب تر اینکه این گشایش براساس شکل گیری رابطه ای مطابق با الگوهای کلاسیک، میان معلم و شاگردی است که دچار نوعی تضاد و درگیری اولیه بوده اند. تأکید بر غربت معلم و همسرش که بیماری زن آن را برجسته تر می کند، موقعیتی بحرانی برای آنها تدارک می بیند که سرانجام به دست مادر شاگرد مسئله دار حل می شود و به نوعی پیام انسانی خود را هم با لحنی متعادل در زیرلایه فیلم به مخاطب منتقل می کند.

"عشق بدون مرز" با مضمون کودکانی که در کش و قوس کشمکشهای پدر و مادر دچار لطمه می شوند و با نگاه به بازتاب زندگی در غرب و مسائل برخاسته از آن بر زندگی کودکان، فیلمی تا حدی نامعمول در کارنامه درخشنده محسوب می شود. فیلمی که محصول مشترک بودن، حضور بازیگران خارجی و فیلمبرداری در خارج از کشور هم نتوانست به جذابیتهای نداشته آن چیزی بیافزاید.

"شمعی در باد" با تغییر تمرکز فیلمساز از رابطه کودک و معلم، به دوران جوانی و معضلات روز آن توجه دارد. در این فیلم معضل استفاده از قرصهای روانگردان در زندگی یک جوان (فرزین) مورد تحلیل قرار می گیرد که پدر و مادرش از هم جدا شده اند و رابطه عاطفی جدید مادر، فرزین را وارد بحرانی می کند که پایانش پناه بردن به دوستان ناباب و اعتیاد مدرن است. البته در این فیلم می توان رد پای رابطه بین استاد و شاگرد را که منجر به ازدواج نامعقول پدر و مادر فرزین شده مورد توجه قرار داد و البته کودک همیشگی فیلمهای درخشنده که حالا به جوانی و مسائل خاص این دوران رسیده است.

"رویای خیس" مقطع نوجوانی زندگی (آرش) و مختصات ویژه این دوران را به عنوان بستر قصه انتخاب کرده است. دورانی که به زعم درخشنده از پیچیدگی های خاصی نسبت به نوجوانی دختران برخوردار است. بازتاب کشمکشهای پدر و مادر این بار در پناه بردن آرش به عشقی ناآگاهانه بروز می کند.این بار هم تم مشترک، رابطه عاطفی مادر است که آرش را دچار بحران و پناه بردن به تنهایی پدر می کند. این بار مادر از زندگی جدید خود چشم می پوشد تا شرایط را برای آرش راحت تر کند و در انتها برای هدف مشترکشان (آرش) به همراهی با پدر می رسد.این فیلم با تغییری اساسی در پایان، نسبت به نسخه نمایش داده شده در جشنواره فجر همان سال به پایانی تراژیک می رسد. پایانی که بیشتر از پرداختن به تابوها می آید.

"بچه های ابدی" اثری است که این بار هم مسائل کودک و نوجوان را محور قرار می دهد ولی در قشری خاص. عقب افتادگان ذهنی یا مبتلایان به سندرم داون، انتخاب این فیلمساز برای محوریت پیدا کردن در فیلم هستند. فیلم به آسیب شناسی حضور این قشر در سطح جامعه و بازخورد این حضور می پردازد و قصه از جایی آغاز می شود که دختری به نام نگار در آستانه ازدواج با سعید متوجه می شود که او یک برادر عقب افتاده دارد و مسئولیت نگهداری از او را بر عهده دارد. تردیدهای دختر در موقعیت انتخاب و انعکاس این تردید در سعید، اتفاقاتی پیش می آورد که این نوجوان را در موقعیتی بحرانی قرار می دهد.

"خواب های دنباله دار" عنوان اخرین فیلم این کارگردان زن سینمای ایران است که پاییز امسال در نمایشی محدود به روی رده رفت که با گلایه های کارگردان روبرو شد. وی در این فیلم نیز مانند دیگر آثارش تلاش می کند کودکی را محور اصلی قرار دهد که خوابهای وی دنباله دار و قابل تعبیر است. باز هم خانواده ای مرفه که پدر و مادر این کودک هستند با بی توجهی به وی رفتار می کنند و تنها دایی او که نقش ان را مهران احمدی بازی می کند دوست و همراه این کودک است.

شخصیت اصلی داستان ه همان کودک است برای معلم خود خواب می بیند که دچار سانحه ای شده و برای امتحان گرفتن از بچه ها نمی تواند به مدرسه برسد . خواب وی در ابتدا باعث تمسخر اهالی مدرسه اما از آنها کم کم با کدهایی روبرو می شوند که آنها را به واقعیت نزدیک می کند. البته باز هم در این فیلم مانند "بچه های ابدی" کودکی که مشخص عقب ماندگی ذهنی دارد نیز قصه دیگری در دل این داستان می شود و البته نقش پانته آ بهرام و فرشته صدر عرفایی به عنوان معلمین این کودک را نباید نادیده گرفت.

"هیس دخترها فریاد نمی زنند" عنوان کاری است که وی قصد ساخت ان را دارد و هم اکنون مشغول تهیه سرمایه های لازم برای ساخت آن است. مشخص است که این فیلم نیز دنباله روند کارهای قبلی وی است. البته باید بدانیم که وی در طی این سالها تهیه کنندگی فیلم "بیست" عبدالرضا کاهانی را نیز برعهده داشته که جوایز متعددی از جشنواره های داخلی و خارجی از آن خود کرده است. همچنین تهیه کنندگی "خلیج آئینه ها" سامان استرکی را نیز برعهده دارد که هنوز ساخت ان آغاز نشده است.

کودک‌ربایی عجیب در شیراز

جانشین فرمانده انتظامی استان فارس از ربوده شدن یک کودک 7 ساله در شیراز خبر داد.

وطن امروز: سردارسجادیان در تشریح این خبر گفت: ‌آدم‌ربایان دریکی از خیابان‌های واقع در شمال شیراز با صحنه تصادف ساختگی، سرویس مدرسه‌ای را که این کودک در آن بوده متوقف کردند و با تهدید چاقو، سرویس مدرسه و این کودک را ربودند.

جانشین فرمانده انتظامی فارس ادامه داد: با اعلام شکایت، پرونده برای بررسی بیشتر در اختیار کارآگاهان قرار گرفت، پس از گذشت 6 ساعت آدم‌ربایان، این کودک 7 ساله را در یکی از خیابان‌های شهر رها کردند.

وی اظهار کرد: 2 مرد و یک زن در این ماجرای آدم‌ربایی نقش داشتند که تحقیقات برای شناسایی و طراح اصلی کودک‌ربایی در حال انجام است.

سردار سجادیان از دستگیری یک فرد شرور در شیراز خبر داد و گفت: ‌اقدام بموقع ماموران شیراز در دستگیری یک شرور باعث ابراز خشنودی و رضایت شهروندان شد.

وی گفت: 3 پلیس در خیابان حضرتی شیراز در حال حرکت بودند که متوجه تجمع تعدادی از مردم در یک محل شدند.

جانشین فرمانده انتظامی فارس افزود: ‌نیروهای پلیس با مراجعه به محل متوجه شدند یک تن در حالی که چاقوی آغشته به خون را در یک دست دارد و مردی را با دست دیگر خود گرفته با عربده‌کشی،‌ اقدام به تهدید و مجروح کردن آن مرد کرده است.

وی ادامه داد: یکی از ماموران با استفاده از اصل غافلگیری این شرور را دستگیر کرد و به مقر انتظامی انتقال دادند.

ایسنا: نشست آسیب‌شناسی سینمای کودک شامگاه گذشته (17 مهر)در حاشیه جشنواره فیلم کودک همدان با حضور مسعود کرامتی (کارگردان و بازیگر)، ناصر هاشم زاده (فیلمنامه‌نویس)، مصطفی جمشیدی(فیلمنامه‌نویس) و حمید جمدر (کارشناس فرهنگی) در سینما کانون همدان برگزار شد.

در ابتدای این نشست مسعود کرامتی بازیگر، نویسنده و کارگردان سینمای کودک به بحث موضوع در سینمای کودک پرداخت و عنوان کرد: به طور کلی باید تفاوت‌هایی میان فیلمنامه کودک و بزرگسال قائل شویم، زمانی که فیلمی مربوط به کودکان و نوجوانان است قصه و مضمون آن هم باید متعلق به دنیای این قشر و مسائل زندگی آنها باشد.

وی با تاکید مجدد در انتخاب موضوع برای ساخت فیلم کودک اظهار کرد: من تفاوتی در معنای سینمای کودک و برای کودک نمی‌بینم و خیلی این دوگونه را درک نمی‌کنم چرا که از نظر من این دو گونه تفاوت خاصی با هم ندارند و حتی به اعتقاد من خیلی از فیلم‌هایی که به اسم کودک ساخته می‌شوند توهینی به سینما هستند؛ چرا که فاقد معنا و مفهوم محسوب می‌شود.

کارگردان «پاتال و آرزوهای کوچک» در ادامه صحبتهای خود دنیای کودکان را دنیایی معصومانه خواند و گفت: به اعتقاد من معصومیت مختص دنیای کودکان است و نه بزرگسالان. من بر این باورم که بزرگترها به مرور زمان به برخی رذالت‌ها مبتلا می‌شوند که این مورد به دنیای کودکان هیچ ارتباطی ندارد و کودک با معصومیتی که دارد مسائل روزمره زندگی خود را حل می‌کند.

وی ادامه داد: از دیدگاه من فیلم کوتاه باید صداقت و معصومیت داشته باشد و از همه مهمتر خود بچه‌ها را مورد سوء استفاده قرار ندهد.

بازیگر «نخودی» در بخش دیگری از صحبتهای خود اظهار کرد: آنچه من از معصومیت می‌گویم دنیایی است که پلیدی وارد آن نشده است امروزه یکی از مشکلات ما نوع فیلمنامه‌های سینمای کودک است چرا که در این فیلمنامه‌ها کودکان ما دیگر دنیایی ندارند و از همان کودکی وارد موضوعات و دنیای بزرگسالان می‌شوند که این مساله یک معضل است که به واسطه ما ایجاد شده است و در واقع ما اجازه نداده‌ایم که کودکان از دوره کودکی خود استفاده کنند. اگر می‌بینیم که کودکی حرفهای بزرگانه می‌زند این به آن دلیل است که ما او را وارد چنین دنیایی کرده و نگذاشته‌ایم او از کودکی خودش لذت ببرد.

در بخش دیگری از این نشست ناصر هاشم زاده فیلمنامه‌نویس سینما در قالب صحبتی کوتاه عنوان کرد: برای رسیدن به تعریفی جامع از مشکلات سینمای کودک سختی‌های متعددی وجود دارد اما در این میان یک نکته واضح است و آن این که ما بزرگترها یقینا از دوران کودکی فاصله گرفته‌ایم و اکنون به دلیل این فاصله زمانی که می‌خواهیم فیلم کودک بسازیم یا فیلمنامه کودک بنویسیم باید مجددا به آن دنیا بازگردیم.

وی ادامه داد: به هر حال کار هنرمند کشف است، اما این کشفیات زمانی رخ می‌دهند که ما اهل تماشا باشیم. در واقع اگر هنرمند تماشا نکند قدرت کشف هم نخواهد داشت. به نظر من اگر دنیای سینما بخواهد به موضوعی خاص نزدیک شود باید وارد دنیای آن شود و آن را به خوبی نظاره کند تا بتواند به طور مطلوب آن مساله را بیان کند.

این فیلمنامه‌نویس افزود: اگر دنیای کودک به درستی تماشا شود هنرمند روایت مناسبی از آن خواهد داشت چرا که به درستی به آن حوزه ورود کرده. لذا به اعتقاد من دنیای هنر دنیای تصویر و تماشا محسوب می‌شود.

هاشم‌زاده در پایان صحبت‌های خود گفت: ما باید ببینیم که چه سهمی از زندگانی سینمایی‌مان را به کودکان اختصاص داده‌ایم.

در بخش دیگری از این نشست مصطفی جمشیدی، نویسنده فیلمنامه هم به صحبتی کوتاه پرداخته و عنوان کرد: ما باید در فیلم‌های خود مشکلات کودکان را مورد حل و فصل قرار دهیم و این مساله نیازمند درک درست از کودکان باشیم.

جمشیدی در ادامه با تاکید بر تفاوت دنیای کودکان و بزرگسالان اظهار کرد: ما در اکثر فیلمهایی که متعلق به سینمای کودک محسوب می‌شود تفاوتی میان شخصیت کودک و بزرگسال نمی‌بینیم و همین موضوع نشان دهنده درک نشدن تفاوت‌های دنیای کودک و بزرگسال است.

حمید جمدر، کارشناس فرهنگی هم در این نشست به ذکر صحبت‌هایی کوتاه پرداخت و گفت: فکر می‌کنم عدم هماهنگی که موجب شده مرزی میان دنیای کودک و بزرگسال وجود نداشته باشد به نوع داستان‌ها و فیلمنامه‌های ما برمی‌گردد. اگر وجه تمایز اصلی میان دنیای کودک و بزرگسال مشخص نگردد فیلمهای ما قطعا با مشکل مواجه می‌شوند و به همین دلیل لازم است حد و مرز دنیای کودکان مشخص باشد.

فارس نیوز: یک روانشناس کودک گفت: توجه به سنت‌های ملی و مذهبی در پرورش کودک از عوامل مؤثر در سلامت روح و روان کودکان است.

فربد فدایی اظهار داشت: یکی از موارد تأثیرگذار در سلامت روح و روان کودکان ابراز خلاقیت است.

وی افزود: عدم ابراز خلاقیت در کودکان از دلایل پرخاشگری در کودکان است، از این رو والدین باید با فراهم کردن امکانات لازم برای ابراز خلاقیت این نیاز کودک را رفع کرده تا از مشکلاتی که برای کودک به وجود می‌آید، جلوگیری کنند.

این روانشناس کودک توجه به سنت‌های ملی و مذهبی در پرورش کودک را از عوامل مؤثر در سلامت روح و روان کودکان دانست و افزود: برای احساس امنیت و آرامش کودک والدین باید احساس همدردی با سایر انسان‌ها را به کودک خود بیاموزند.

وی آزار جسمی کودک را از عوامل آسیب رسیدن به سلامت روحی و جسمی کودکان بیان کرد و اظهار داشت: کودکانی که مورد آزار جسمی و بی‌محبتی قرار می‌گیرند، به انسان‌های بی‌محبت و پرخاشگر تبدیل می‌شوند.

فدایی ادامه داد: امروزه والدین به خاطر مشغله‌های کاری باید بر گذران اوقات کودک خود نظارت داشته و صرفاً پرشدن اوقات کودک را به تماشای تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای قرار ندهند.

این روانپزشک تاکید کرد: از وظایف والدین این است که معاشرت با اقوام و همسایگان را به کودک خود بیاموزند، چرا که این کار در سلامت روحی و روانی در دوره کودکی و بعد از آن در تمام سنین بسیار تأثیرگذار است.