پوران درخشنده، فیلمساز با دغدغه سینمای کودک و نوجوان

تبیان: پوران درخشنده فیلمساز زن سینمای ایران که تا کنون 9 اثر در کارنامه وی دیده می شود از جمله معدود کارگردانانی است که با وجود تمام کم توجهی و محدودیتها به ژانر کودک و نوجوان هنوز در همین عرصه فعالیت می کند.

پوران درخشنده متولد 1330 کرمانشاه، فارغ التحصیل سینما با گرایش کارگردانی از مدرسه عالی تلویزیون و سینما و دارای لوح افتخار درجه یک هنری معادل دکتری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. فیلم او داوری چندین جشنواره داخلی و بین المللی را عهده دار بوده و عضو انجمن فیلمسازان زن آمریکا ( WIF )، عضو مرکز بین المللی کودکان و نوجوانان ( CIFE ) و کارگردانان مستقل آمریکا ( IFP ) نیز می باشد.

درخشنده از معدود فیلمسازان زن است که در دهه 60 به این عرصه آمد و بازتاب مسائل کودکان و نوجوانان خاص با نگاه آمیخته به احساس را شاید بتوان مولفه مشترک فیلم‌هایش دانست. در بررسی کارنامه 9 فیلم پوران درخشنده شاید بیش از هر چیز دغدغه مسائل کودکان و نوجوانان از وجوه مختلف را بتوان مولفه ای مشترک محسوب کرد.

وی با تمرکز پیدا کردن به مسائل خاص کودکان و نوجوانان تلاش می کند دریچه ای جدید برای نزدیک شدن به این قشر آسیب پذیر جامعه پیدا کند که با انتخابهای این فیلمساز خود به گونه ای خاص تر هم می شوند. این یادداشت به بهانه بزرگداشت این کارگردان در بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر به نگارش درآمده است.

"خواب های دنباله دار"

"رابطه" اولین فیلم بلند سینمایی اوست. فیلمی ساده است که به شکل گیری رابطه میان معلم و پسرکی گنگ می پردازد که آرزوی حرف زدن دارد. رابطه ای که به واسطه نوع حضور و برخورد معلم باعث جاری شدن اولین کلمات نامفهوم بر زبان پسرک می شود. تأکید بر لحظات دراماتیک فیلم با نوع پرداخت و تصویرسازی، کمک زیادی می کند به برجسته کردن روند شکل گیری این رابطه و اهمیت ایجاد انگیزه اولیه در پسرک که تشویق معلم آن را بارور می کند.

"پرنده کوک خوشبختی" به فاصله یکسال او در این فیلم همین مضمون را در رابطه یک دختر و معلم طرح می کند. هر چند خاستگاه و منشأ گنگ شدن دختر با کودک فیلم "رابطه" متفاوت است، ولی باز هم تأکید بر شکل گیری رابطه ای عاطفی که می تواند به نوعی مشکل کودک را حل کند، تم مشترک این دو فیلم است. در این فیلم هم پرداخت و بزرگنمایی بار احساسی موقعیت چیده شده به کمک تأثیرگذاری فیلم می آید.

"زمان از دست رفته" و "عبور از غبار" دو فیلم بعدی درخشنده در یکسال هستند که اولی باز هم به کودکان و این بار مسئله فرزندخواندگی می پردازد. "عبور از غبار" مهجورترین فیلم کارنامه درخشنده است که از تصنع و احساسات زدگی به دور است و به تم مشترک و مورد علاقه این فیلمساز می پردازد. این بار شکل گیری رابطه میان معلم و دانش آموز صرفاً منجر به حل معضل و مشکل شاگرد نمی شود، بلکه این بار معلم است که به نوعی گشایش می رسد. جالب تر اینکه این گشایش براساس شکل گیری رابطه ای مطابق با الگوهای کلاسیک، میان معلم و شاگردی است که دچار نوعی تضاد و درگیری اولیه بوده اند. تأکید بر غربت معلم و همسرش که بیماری زن آن را برجسته تر می کند، موقعیتی بحرانی برای آنها تدارک می بیند که سرانجام به دست مادر شاگرد مسئله دار حل می شود و به نوعی پیام انسانی خود را هم با لحنی متعادل در زیرلایه فیلم به مخاطب منتقل می کند.

"عشق بدون مرز" با مضمون کودکانی که در کش و قوس کشمکشهای پدر و مادر دچار لطمه می شوند و با نگاه به بازتاب زندگی در غرب و مسائل برخاسته از آن بر زندگی کودکان، فیلمی تا حدی نامعمول در کارنامه درخشنده محسوب می شود. فیلمی که محصول مشترک بودن، حضور بازیگران خارجی و فیلمبرداری در خارج از کشور هم نتوانست به جذابیتهای نداشته آن چیزی بیافزاید.

"شمعی در باد" با تغییر تمرکز فیلمساز از رابطه کودک و معلم، به دوران جوانی و معضلات روز آن توجه دارد. در این فیلم معضل استفاده از قرصهای روانگردان در زندگی یک جوان (فرزین) مورد تحلیل قرار می گیرد که پدر و مادرش از هم جدا شده اند و رابطه عاطفی جدید مادر، فرزین را وارد بحرانی می کند که پایانش پناه بردن به دوستان ناباب و اعتیاد مدرن است. البته در این فیلم می توان رد پای رابطه بین استاد و شاگرد را که منجر به ازدواج نامعقول پدر و مادر فرزین شده مورد توجه قرار داد و البته کودک همیشگی فیلمهای درخشنده که حالا به جوانی و مسائل خاص این دوران رسیده است.

"رویای خیس" مقطع نوجوانی زندگی (آرش) و مختصات ویژه این دوران را به عنوان بستر قصه انتخاب کرده است. دورانی که به زعم درخشنده از پیچیدگی های خاصی نسبت به نوجوانی دختران برخوردار است. بازتاب کشمکشهای پدر و مادر این بار در پناه بردن آرش به عشقی ناآگاهانه بروز می کند.این بار هم تم مشترک، رابطه عاطفی مادر است که آرش را دچار بحران و پناه بردن به تنهایی پدر می کند. این بار مادر از زندگی جدید خود چشم می پوشد تا شرایط را برای آرش راحت تر کند و در انتها برای هدف مشترکشان (آرش) به همراهی با پدر می رسد.این فیلم با تغییری اساسی در پایان، نسبت به نسخه نمایش داده شده در جشنواره فجر همان سال به پایانی تراژیک می رسد. پایانی که بیشتر از پرداختن به تابوها می آید.

"بچه های ابدی" اثری است که این بار هم مسائل کودک و نوجوان را محور قرار می دهد ولی در قشری خاص. عقب افتادگان ذهنی یا مبتلایان به سندرم داون، انتخاب این فیلمساز برای محوریت پیدا کردن در فیلم هستند. فیلم به آسیب شناسی حضور این قشر در سطح جامعه و بازخورد این حضور می پردازد و قصه از جایی آغاز می شود که دختری به نام نگار در آستانه ازدواج با سعید متوجه می شود که او یک برادر عقب افتاده دارد و مسئولیت نگهداری از او را بر عهده دارد. تردیدهای دختر در موقعیت انتخاب و انعکاس این تردید در سعید، اتفاقاتی پیش می آورد که این نوجوان را در موقعیتی بحرانی قرار می دهد.

"خواب های دنباله دار" عنوان اخرین فیلم این کارگردان زن سینمای ایران است که پاییز امسال در نمایشی محدود به روی رده رفت که با گلایه های کارگردان روبرو شد. وی در این فیلم نیز مانند دیگر آثارش تلاش می کند کودکی را محور اصلی قرار دهد که خوابهای وی دنباله دار و قابل تعبیر است. باز هم خانواده ای مرفه که پدر و مادر این کودک هستند با بی توجهی به وی رفتار می کنند و تنها دایی او که نقش ان را مهران احمدی بازی می کند دوست و همراه این کودک است.

شخصیت اصلی داستان ه همان کودک است برای معلم خود خواب می بیند که دچار سانحه ای شده و برای امتحان گرفتن از بچه ها نمی تواند به مدرسه برسد . خواب وی در ابتدا باعث تمسخر اهالی مدرسه اما از آنها کم کم با کدهایی روبرو می شوند که آنها را به واقعیت نزدیک می کند. البته باز هم در این فیلم مانند "بچه های ابدی" کودکی که مشخص عقب ماندگی ذهنی دارد نیز قصه دیگری در دل این داستان می شود و البته نقش پانته آ بهرام و فرشته صدر عرفایی به عنوان معلمین این کودک را نباید نادیده گرفت.

"هیس دخترها فریاد نمی زنند" عنوان کاری است که وی قصد ساخت ان را دارد و هم اکنون مشغول تهیه سرمایه های لازم برای ساخت آن است. مشخص است که این فیلم نیز دنباله روند کارهای قبلی وی است. البته باید بدانیم که وی در طی این سالها تهیه کنندگی فیلم "بیست" عبدالرضا کاهانی را نیز برعهده داشته که جوایز متعددی از جشنواره های داخلی و خارجی از آن خود کرده است. همچنین تهیه کنندگی "خلیج آئینه ها" سامان استرکی را نیز برعهده دارد که هنوز ساخت ان آغاز نشده است.

کودک‌ربایی عجیب در شیراز

جانشین فرمانده انتظامی استان فارس از ربوده شدن یک کودک 7 ساله در شیراز خبر داد.

وطن امروز: سردارسجادیان در تشریح این خبر گفت: ‌آدم‌ربایان دریکی از خیابان‌های واقع در شمال شیراز با صحنه تصادف ساختگی، سرویس مدرسه‌ای را که این کودک در آن بوده متوقف کردند و با تهدید چاقو، سرویس مدرسه و این کودک را ربودند.

جانشین فرمانده انتظامی فارس ادامه داد: با اعلام شکایت، پرونده برای بررسی بیشتر در اختیار کارآگاهان قرار گرفت، پس از گذشت 6 ساعت آدم‌ربایان، این کودک 7 ساله را در یکی از خیابان‌های شهر رها کردند.

وی اظهار کرد: 2 مرد و یک زن در این ماجرای آدم‌ربایی نقش داشتند که تحقیقات برای شناسایی و طراح اصلی کودک‌ربایی در حال انجام است.

سردار سجادیان از دستگیری یک فرد شرور در شیراز خبر داد و گفت: ‌اقدام بموقع ماموران شیراز در دستگیری یک شرور باعث ابراز خشنودی و رضایت شهروندان شد.

وی گفت: 3 پلیس در خیابان حضرتی شیراز در حال حرکت بودند که متوجه تجمع تعدادی از مردم در یک محل شدند.

جانشین فرمانده انتظامی فارس افزود: ‌نیروهای پلیس با مراجعه به محل متوجه شدند یک تن در حالی که چاقوی آغشته به خون را در یک دست دارد و مردی را با دست دیگر خود گرفته با عربده‌کشی،‌ اقدام به تهدید و مجروح کردن آن مرد کرده است.

وی ادامه داد: یکی از ماموران با استفاده از اصل غافلگیری این شرور را دستگیر کرد و به مقر انتظامی انتقال دادند.